1.1.2022

Contractuele beperking van grondrechten, ArbeidsRecht 2021/4

De beschikking van de Hoge Raad van 22 november 2019 (Hyatt-II2) ging over de vraag of de Staatsregeling van Aruba (hierna: Streg) in de weg staat aan de contractuele verplichting van een werknemer tot het ondergaan van alcohol- en drugscontroles. Volgens de Hoge Raad hebben de in de Streg opgenomen grondrechten geen directe werking. Beperkingen van de uitoefening van deze grondrechten kunnen daarom in beginsel door partijen worden overeen- gekomen en hoeven geen grondslag te vinden in een specifieke wettelijke bepaling, aldus de Hoge Raad. Dit artikel bespreekt de vraag of grondrechten naar Nederlands recht contractueel kunnen worden be- perkt. Daartoe wordt eerst het leerstuk van de horizontale werking van grondrechten besproken. Vervolgens wordt nader ingegaan op de uitspraken van de Hoge Raad in Hyatt-I en Hyatt-II. Vervolgens wordt de contractuele beperking van grondrechten binnen de context van de Nederlandse wetgeving en jurisprudentie geplaatst. Er wordt afgesloten met een conclusie.

1. Horizontale werking van grondrechten

1.1 Verticale werking

Grondrechten hebben primair tot doel overheidsingrijpen te beperken ten aanzien van beschermde vrijheden van mensen tegenover de overheid. Zo blijkt uit de Grondwet dat beperkingen op de uitoefening van een grondrecht uit- sluitend mogelijk zijn als de betrokken grondwetsbepaling daarvoor zelf uitdrukkelijk de mogelijkheid biedt. Iedere grondwetbepaling bepaalt door wie de uitoefening daarvan mag worden beperkt (het zogenoemde competentievoor- schrift). Een lagere regelgever is bevoegd de uitoefening van het grondrecht te beperken als de grondwettelijke bepaling de term ‘regel’ of ‘bij of krachtens de wet’ bevat. In andere gevallen (bijvoorbeeld als de zin ‘behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet’ wordt gebruikt) kan alleen de formele wetgever het grondrecht beperken. In de relatie tussen de overheid en burgers werken grondrechten direct (verticale werking).

1.2 Horizontale werking

Dit laatste geldt niet zonder meer voor de verhouding tussen burgers onderling (horizontale werking). Horizontale werking kan direct of indirect zijn...

Verder lezen?

Download het hele artikel als PDF

Ook interessant